| |
| |
| Lo sagliemmanco falluto, Napoli, s.e., 1724 |
| a cura di Concetta Gallo |
|
|
|
|
|
| ATTO I |
|
| SCENA PRIMMA |
|
| Arba, e Cortiglio dell’Alloggiamiento. |
| LUCCIO vestennose, e po PAGLIACCIO co na valice ncuollo, e no mozzone allommato mmano. |
|
| LUCCIO |
| Te sbrighe, o non te sbrighe? |
| PAGLIACCIO |
| So’ sbrigato. (da dinto.) |
| LUCCIO |
| E quann’jesce? |
| PAGLIACCIO |
| Mo’ venco (atta che furia! |
| Pare, che tenca lo remmedio ncuorpo.) |
| Eccoce ccane. |
| LUCCIO |
| Stuta sta cannela. |
| PAGLIACCIO |
5 | Che buo’ stotà? na meoza; c’haje golio |
| De farme ntroppecare a qua’ breccella, |
| Che m’havesse a smaglià la catenella? |
| LUCCIO |
| Che breccia? che catena? ancora duorme? |
| No mmi’, ca schiara juorno? stuta, stuta. |
| PAGLIACCIO |
10 | Tu proprio vuo’, che piglia quatto butte? |
| Mo’ la stotammo bona notte a tutte. |
| LUCCIO |
| Sienteme na parola. |
| PAGLIACCIO |
| Attacca a curto, |
| ca sta valice pesa. |
| LUCCIO |
| Va a la varca, |
| Ddo’ jettemo jersera; |
15 | Conzegna chesta, e torna de carrera. |
| PAGLIACCIO |
| E chesto che bo’ dire? |
| LUCCIO |
| Ca me voglio partire pe Ssalierno. |
| PAGLIACCIO |
| Vuo’ partì pe Ssalierno! pe cche fine? |
| Lassame posà chesta; che d’è stato? |
| LUCCIO |
20 | Me voglio zeffonnare da sto Munno. |
| Si no mmasta da ccane. |
| PAGLIACCIO |
| E Tommasina? |
| LUCCIO |
| Non c’è cchiù Tommasina; essa m’ha ditto, |
| Che sfratta, e me l’hà ditto ajere appunto. |
| PAGLIACCIO |
| Contame meglio, comme va sso cunto. |
|
| SCENA II |
|
| TOMMASINA da lo barcone, e li stisse. |
|
| TOMMASINA |
25 | Che notte è chesta? aimmè, chi pò dormire? |
| Chi lo ssape si Luccio s’è partuto? |
| PAGLIACCIO |
| Ed essa t’have ditto, che te parte? |
| LUCCIO |
| Comme lo buo’ sentire? |
| PAGLIACCIO |
| Nce lo bole. |
| Quanta vote haggio ditto: iammoncenne; |
30 | Da chesta che ne spiere? e tu haje ncocciato; |
| Pigliate chesto, e spanne sso ffilato. |
| TOMMASINA |
| (Sento parlà cca bascio, chi saranno?) |
| LUCCIO |
| No mme nfettare cchiù; vuo’ che me scanno? |
| TOMMASINA |
| (Me pare, che sia Luccio) chi è llà bascio? |
| PAGLIACCIO |
35 | Uh teccotell’attiempo. |
| LUCCIO |
| E chi vo’ essere |
| No scuro, no scontento, no mmarditto. |
| TOMMASINA |
| Ah si Luccio, tu si’, parla cchiù zitto. |
| Che staje facenno lloco? co chi staje? |
| LUCCIO |
| Co Marcantonio, ed aspettava a buje |
40 | Pe ve dicere addio. |
| TOMMASINA |
| Mo’, mmo’ scenno. |
| LUCCIO |
| Vattenne, e torna priesto. |
| PAGLIACCIO |
| Che sserve, ca m’abbio, mo’ faje sta pace. |
| LUCCIO |
| Io non saccio, che pace? tocca tocca; |
| La sento, pe le fa na ngioriata. |
| PAGLIACCIO |
45 | Ma po te vive l’acqua percantata. |
|
| Vi’ ca la sgarre, |
| No nce parlare. |
| Ca na fegliola |
| Co na parola |
50 | Te nce sa stare. |
| Co no squasillo |
| Co no chiantillo |
| Hà tanta forza |
| De te spallà. |
55 | Vi’ ca la sgarre, no nce parlà. |
|
| LUCCIO |
| No mme faccio sbotà, ca so’ mparato. |
| PAGLIACCIO |
|
| Lo nnammorato |
| Lo ssaje comm’è? |
| Siente si Luccio; |
60 | È comm’a Ciuccio |
| Ch’è carrecato, |
| Si vo’ fermare |
| Sente di’ arre. |
| Si vo’ toccare |
65 | L’è ditto: uscè |
| O ntorza, o storza |
| A boglia d’aute semp’ha da fa. |
|
| SCENA III |
|
| TOMMASINA abbascio, e LUCCIO. |
|
| TOMMASINA |
| Comm’accossì de botta, |
| Luccio, te vuo’ partire? |
| LUCCIO |
| E che mme serve |
70 | A fa lo cuollo luonco, ed a morire |
| Nnanz’a te desperato? |
| E tanto cchiù, c’ajere m’haje cacciato. |
| TOMMASINA |
| Io non t’haggio cacciato; t’haggio ditto |
| Ca si patisce tanto, |
75 | Ed aspettà non puoje, che fa la sciorte, |
| Tu lassame connio; |
| Voglio lo bene tujo cchiù de lo mio. |
| LUCCIO |
| Che buo’ c’aspetta cchiù, si la speranza |
| M’have ghiuse le pporte; e tu pescraje |
80 | Te mmarite co Pippo? |
| TOMMASINA |
| E chi l’ha ditto? |
| Quant’acqua hà da passà. |
| LUCCIO |
| Non sia pescraje, |
| Sia nfra quinnece juorne, nfra no mese, |
| Sia nfra n’Anno, vuo’ cchiù? semp’è lo stisso, |
| Tu depienne da patreto, |
85 | Chist’è ncocciato, a Pippo te vo’ dare; |
| Addonca, che mme serve st’aspettare? |
| TOMMASINA |
| Ma chi sa, che pò essere nfra tanto? |
| Io non lasso de fa chello, che pozzo |
| P’accattivarme patremo; e già spero |
| LUCCIO |
90 | Che buo’ sperà, bon’ora? So’ sei mise, |
| Che stonco a sto martirio, e non faje niente, |
| Addio figliola, statte allegramente. |
| TOMMASINA |
| Luccio, ed haje core |
| Lassarme nnitto nfatto? |
| LUCCIO |
95 | E tu haje core vederme fa lo tratto? |
|
| Lo mmorire appoco appoco |
| Cchiù stentata fa la morte; |
| E chi mpietto ha n’arma forte |
| Tutto nziemo vo’ morì. |
100 | S’auza priesto da lo juoco |
| Chi jocanno ng’hà perduto, |
| Ca lo stare llà speruto |
| Cchiù li flate fa venì. |
|
| SCENA IV |
|
| TOMMASINA, e DIANORA, ch’esce da la Casa. |
|
| TOMMASINA |
| Già se n’è ghiuto; oddio, comme no mmoro |
105 | A sta partenza amara? o Luccio, Luccio, |
| Accossì tu me lasse? ah Turco, ah Moro? |
| DIANORA |
| Bonnì sia Tommasina, |
| Accossì priesto ne?... che d’è, tu chiagne? |
| E pecché gioja mia? |
| TOMMASINA |
| Perché so’ nnata |
110 | Pe campare, e morire desperate. |
| DIANORA |
| Comm’a dire? che passe? |
| TOMMASINA |
| Ah mamma mia, |
| Ca da mamma te stimo, haggio perduto |
| Lo core mio; Luccio s’è partuto. |
| DIANORA |
| S’è partuto? |
| TOMMASINA |
| Gnorsì. |
| DIANORA |
| Pe ddo’. |
| TOMMASINA |
| Che saccio. |
| DIANORA |
115 | E perché? |
| TOMMASINA |
| M’have ditto |
| Ca vedè no mme pote mmano a Pippo. |
| DIANORA |
| Ma, figlia mia, si’ stata capotosta, |
| Non t’haggio ditto sempre nguadiatillo |
| Annascuso de patreto? |
| TOMMASINA |
| Non pozzo. |
| DIANORA |
120 | Perché non puoje? sta scusa, è troppo fredda. |
| TOMMASINA |
| Non pozzo dire tutto. |
| DIANORA |
| Dinne chello, che puoje. |
| TOMMASINA |
| Sacce ca Luccio |
| È nato galantommo, hà patre ricco, |
| E s’è finto pe mmene Sagliemmanco. |
| DIANORA |
125 | Uh che me dice, te! Secota appriesso. |
| TOMMASINA |
| S’io me lo piglio senza, che bo’ patremo, |
| Me cacciarria de Casa, e senza niente, |
| Lo patre sujo ll’odiarria a mmorte, |
| E tanno, che facimmo? |
130 | De meseria, e de famme morarrimmo. |
| DIANORA |
| Dice buono; ma zitto, |
| Lassa fa a mme co patreto. |
| TOMMASINA |
| Che serve, |
| Si Luccio se n’è ghiuto? |
| DIANORA |
| Eh no, ca vene, |
| N’hà piede pe ffoì, chi vole bene, |
135 | Va saglietenne va, ch’è piso mio |
| D’acconcià ssa valanza. |
| TOMMASINA |
| Ma pise no nce mette la speranza. |
|
| Si no sciore, o na chianta è seccata, |
| Miettec’acqua, fa chello che buoje, |
140 | No la puoje |
| Maje cchiù sorzetà. |
| Già la sciorte m’hà ll’arma levata, |
| Ca m’ajute, che pozzo sperare, |
| Si a campare |
145 | Non pozzo tornà? |
|
| SCENA V |
|
| DIANORA, e FRABBIZIO da la Casa. |
|
| DIANORA |
| Ssa figliola m’hà proprio affattorata: |
| Ed io me sento spegnere le ccarne |
| Quanno la vedo affritta; Luccio puro |
| Me va a lo genio, e tanto voglio fare, |
150 | Che s’hanno tutte duje da nguadiare |
| Uh te lo sso Frabbizio attiempo attiempo. |
| Si Frabbizio bonnì. |
| FRABBIZIO |
| Bacio la mano |
| Mia Signora. |
| DIANORA |
| Che d’è? troppo pe ttiempo |
| Ascite stammatina. |
| FRABBIZIO |
| Un gran negozio |
155 | No mm’hà fatto dormir cotesta notte. |
| DIANORA |
| Comm’a ddi’? |
| FRABBIZIO |
| Pe ppenzare a un matrimonio. |
| DIANORA |
| Si è lezeto, di chi? de Tommasina? |
| FRABBIZIO |
| Costei l’hò mmaritata: è un altro affare. |
| DIANORA |
| L’havite mmaretata? co nzalute, |
160 | Mo’ scialammo a confiette; chi le date? |
| FRABBIZIO |
| Pippo, che m’hò cresciuto come un figlio. |
|
| SCENA VI |
|
| NICOLETTA a lo barcone, e li stisse. |
|
| NICOLETTA |
| (Zijemo co Dianora fa conziglio!) |
| DIANORA |
| E perché no le date lo sio Luccio? |
| Ch’è cchiù bello, cchiù addotto, e aggraziato? |
| FRABBIZIO |
165 | Primma, che Luccio ncasa mia venesse, |
| A Pippo io ci mpegnò molte promesse, |
| E po tenco m’penziero de Sposare |
| Luccio con mia nipote Nicoletta. |
| NICOLETTA |
| (Oh che te sia ssa lengua benedetta.) |
| DIANORA |
170 | Me faccio maraviglia, |
| Stime cchiù na nepota, che na figlia. |
| FRABBIZIO |
| Che buo’, che benca meno de parola? |
| Sarrebbe un grand’errore, |
| Che l’Anonimo fosse mancatore. |
| DIANORA |
175 | Vi’ che ffaje, ca me pare |
| Che figlieta speresca appriesso a Luccio; |
| Chi lo ssa che pò fare, |
| Che non te metta ncapo no Cappuccio? |
| FRABBIZIO |
| A mme Cappuccio, a me? poter di Bacco, |
180 | L’ammazzarebbe; o puro |
| La sfrattarria di Casa nuda, e cruda, |
| Che manco le darrei |
| Pe dote soja li secreti miei. |
| DIANORA |
| Ma sarria chesto troppo canetate. |
| NICOLETTA |
185 | (Chi nce la mette a chesta |
| A bolè sconcecà la sciorte mia? |
| Che se rompa lo cuollo, vi’ c’arpia!) |
| FRABBIZIO |
| No cchiù, parliamo d’altro; che facimmo |
| De lo trattato nuostro? |
| DIANORA |
| Qua’ trattato? |
| FRABBIZIO |
190 | De le nnozze future. |
| DIANORA |
| Che nozzole ammature vaje cercanno? |
| Mmarita primmo figlieta, e nepoteta; |
| Quanno te si’ sbregato, |
| Negoziammo nziemo. |
| FRABBIZIO |
| E perché adesso |
195 | No lo ffacimmo mo’? |
| DIANORA |
| Voglio vedere |
| Chi mmarite co figlieta. |
| FRABBIZIO |
| Non t’haggio ditto, ca le donco Pippo? |
| DIANORA |
| Ed io non t’aggio ditto, dalle Luccio? |
| FRABBIZIO |
| Ma lei farrà trattareme da Ciuccio. |
| DIANORA |
|
200 | O ciuccio, o cavallo |
| Volimmo sso gusto, |
| Si no, ca sto fusto |
| Frabbizio ha da fa. |
|
| FRABBIZIO |
|
| Voi siete un mitallo |
205 | Qual’ora incocciate; |
| Non tanto, fermate |
| Dianora, chi sa. |
|
| FRABBIZIO |
|
| Ci voglio penzare. |
|
| DIANORA |
|
| Che tanto penzare? |
210 | Resuorvem’a pprimmo. |
|
| FRABBIZIO |
|
| Vedimmo, farrimmo. |
|
| DIANORA |
|
| Si no lo buo’ fare, |
| Non serve a mpecà. |
|
| FRABBIZIO |
|
| Vedremo di fare; |
215 | Quarcosa sarrà. |
|
| SCENA VII |
|
| NICOLETTA, e FRABBIZIO. |
|
| NICOLETTA |
| Gnorezì, gnorezì? |
| FRABBIZIO |
| Che ci è figliola? |
| NICOLETTA |
| Sentite na parola. |
| FRABBIZIO |
| Eccoci quivi. |
| NICOLETTA |
| Che v’ha ditto Dianora? |
| FRABBIZIO |
| Nulla, niente. |
| NICOLETTA |
| No ve serve a nnasconnere, |
220 | C’haggio sentuto tutto: |
| Decite a ssa maddamma, |
| C’attenna a li guaje suoje, e che no mmaa |
| Froscianno le cecale. |
| FRABBIZIO |
| Tu che d’haje? |
| NICOLETTA |
| Che boglio havere cchiù? che nc’entra chessa |
225 | A levarme de mente |
| Che non me date Luccio? |
| FRABBIZIO |
| E chi la sente? |
| NICOLETTA |
| Chesto vorria vedè, ca no mme scaso |
| Co Tommasina, e ad essa la stravise? |
| FRABBIZIO |
| Che d’è? fusse mpazzuta |
230 | Fatte li fatte tuoje, ca nce penz’io. |
| Figne, ca fegno io puro, |
| C’haggio li fine mieje; colei sta ricca, |
| S’hà scresciuto Cecella, io vao penzanno |
| De fare co no tratto schiacco, e Donna; |
235 | Di sposar la figliola, e di schiaffarme |
| Dint’a la Casa, e fareme patrone; |
| E perciò la ncenzeo. |
| NICOLETTA |
| Chesto sarrà cchiù ppeo, |
| Ca vuje pe chisso fine, che tenite, |
240 | Sotta ve mettarrite. |
| FRABBIZIO |
| No, no, ca non son tanto sempliciotto |
| Va saglietenne, agghiusta li vasette |
| Del balzamo simpatico; |
| Mmparateve le pparte, ca sta sera |
245 | S’hà da fa la Commeddia, e si mme resce, |
| Figliole scialarrite a carne, e pesce. |
| NICOLETTA |
| Haggio rotta co ziiemo sta lanza; |
| E pocca è a boglia mia, a Tommasina |
| Voglio scarfà l’arecchie, e sta vecchiazza, |
250 | Si ng’hà fortuna provarrà la mazza. |
| Ah Luccio, Luccio mio, gioja speranza, |
| Pe tte sera, e matina |
| Io sto dint’a lo fuoco; ed a sto core |
| Tutto lo nfierno sujo ng’ha puosto Amore. |
|
255 | Non è tanto na mamma gelosa |
| De lo figlio, che tene a lo pietto, |
| Quanto sonco gelosa de te. |
| St’arma mia pe tte n’arreposa, |
| Nzi’ a lo viento me dace sospetto |
260 | Ma chi sape si pienze tu a mme. |
|
| SCENA VIII |
|
| PIPPO da la cammera soja. |
|
| PIPPO |
| Sta zannaria de Luccio, e Tommasina |
| Va piglianno de vizio, |
| Io non porto cchiù ncuollo, |
| E stonco pe le fa na menechina. |
265 | Voglio parlà a Frabbizio, |
| Che la scompa sta baja, che ne l’abbia, |
| Si no mmo’, che lo zollo: |
| O puro che mme dia |
| Pe tutta craje la figlia. |
270 | E fenimmo sta vernia, e sta schiattiglia. |
| Ma scenne Tommasina co Cecella: |
| Chi sa che bene a fare; |
| Qua mmasciatella non porrà mancare. |
|
| SCENA IX |
|
| TOMMASINA, CECELLA, e PIPPO. |
|
| TOMMASINA |
| Scinne priesto. |
| CECELLA |
| E che buoje? |
| TOMMASINA |
| Va jesce a chiazza. |
275 | Assettate lo vascio de Teresa, |
| Vide si passa Luccio, |
| Fallo venì, ca ll’haggio da parlare. |
| PIPPO |
| (Vi’ s’è comme dich’io, ca non pò stare?) |
| CECELLA |
| E nc’è pressa de chesto? |
| TOMMASINA |
| Sì. |
| CECELLA |
| Mannaggia |
280 | Io m’haggio da mparare |
| La parte pe sta sera, e tu me scuonceche. |
| TOMMASINA |
| Na mez’ora che d’è? va ca mo’ tuorne. |
| Io te tenco la parte, e priesto priesto |
| Te mpare ss’autro riesto. |
| CECELLA |
285 | Gnorsì, tu dice buono, ca la saje; |
| Io m’haggio da mparare doje facciate, |
| E si non dico buono, me sbreogno; |
| Né Patreto me dace lo ventaglio, |
| Che m’hà prommiso. |
| TOMMASINA |
| Te lo donco io, |
290 | Va vance core mio. |
| CECELLA |
| Mo’ nce vao, |
| Ma tieneme sta parte, |
| Vide si dico buono st’arietta. |
| TOMMASINA |
| Addove stace? |
| CECELLA |
| Proprio a sta chiavetta. |
| TOMMASINA |
| Di’ priesto, e po vattenne. |
| PIPPO |
295 | (Vi’ che furia, che tene, già se mpenne.) |
| CECELLA |
|
| Na figliola tennerella, |
| Nzemprecella comm’a mme, |
| Si accommenza a fa l’ammore, |
| Sente già dint’a lo core |
300 | Freccecà na cosa nova, |
| Che la prova, |
| E no la sa e la sente sospirà. |
|
| TOMMASINA |
| Te pigliate la parte ca vaje bona. |
| CECELLA |
|
| Se lammenta nott’e ghiurno, |
305 | Ma non sape a ddi’ perché? |
| Vo’ spià, ma n’have scuorno; |
| Se conzumma lo cerviello, |
| E borria no gioveniello |
| Pe poterselo mparà |
310 | Ma no nc’è chi ce lo dà. |
|
| PIPPO |
| Ferma, addo’ vaje? |
| TOMMASINA |
| Aimmè fortuna, |
| Vi’ chisto che farrà, si m’hà sentuta. |
| PIPPO |
| Tieme’: comm’è sparuta! |
| E be’ sia Tommasina, che te pare. |
315 | Va bona sta facenna? |
| TOMMASINA |
| Qua’ facenna? |
| PIPPO |
| Che nn’haje da fa de Luccio? |
| TOMMASINA |
| M’have da conzertare. |
| PIPPO |
| Ed io so’ muorto? |
| TOMMASINA |
| Lo ssaccio, ca si’ bivo; ma tu saje, |
| C’a conzertare poca grazia ng’haje. |
| PIPPO |
320 | Poca grazia! è lo vero; eh, ca sacc’io, |
| Perché te spiace lo conzierto mio. |
| TOMMASINA |
| Che buo’ sapè? te suonne? a chillo tocca, |
| C’hà stiso lo soggetto; accossì bole |
| Lo ghiusto, e la creanza. |
| PIPPO |
| Cierto, cierto, |
325 | Ma sto pe sconzertarve sso conzierto. |
|
| SCENA X |
|
| NICOLETTA de banna, e li stisse. |
|
| NICOLETTA |
| (Chiste c’hanno cca bascio?) |
| TOMMASINA |
| Che conzierto, e sconzierto vaje vennenno? |
| Se pò sapè che buoje! |
| PIPPO |
| Tu no la scumpe, |
| La zannaria co Luccio, e io ng’arremmedio. |
| TOMMASINA |
330 | Che buo’ arremmedià, si Prota miedeco? |
| Si n’haje meglio creanza a lo pparlare, |
| Te ne faccio mparare. |
| PIPPO |
| Chest’appriesso? |
| NICOLETTA |
| Che ccos’haje Tommasina? |
| TOMMASINA |
| Niente, niente. |
| PIPPO |
| Staje troppo resoluta. |
| TOMMASINA |
335 | E tu troppo m’appriette. |
| NICOLETTA |
| Che d’è stato. |
| TOMMASINA |
| Che bo’ essere stato? sto sio Prolaco |
| Me vo’ mettere legge |
| O ca parlo, o ca pratteco co Luccio, |
| Nè me la dace Patremo. |
| NICOLETTA |
| Tu haje tuorto, |
340 | T’hà da esse marito... |
| TOMMASINA |
| Che mmarito! |
| No lo voglio pe prossemo. |
| PIPPO |
| Mo’ parlo |
| Co patreto, me scuso, e po dò dinto, |
| E te faccio vedè, si sta commeddia |
| La fenisco ntraggeddia. |
| TOMMASINA |
345 | Uh te lo pullo muorto ca sbraveia! |
| NICOLETTA |
| E no cchiù Tommasina; va va Pippo, |
| Statte cojeto, e lassa fare a mmene. |
| TOMMASINA |
| Che buo’ fare tu n’autra? attiene a ttene. |
| PIPPO |
|
| Lencuta, sfacciata. |
350 | Mo’ mmo’ vederraje |
| Sto pullo che fa; |
| A chesta pedata |
| Dò caccia a sto zanno, |
| Lo scresto lo scanno, |
355 | No scappa si affè. |
|
| TOMMASINA |
| È muorto è muorto, uh poveriello! te. |
| PIPPO |
|
| Mo’ siente l’aggrisso; |
| Tu puro co isso |
| Me ll’haje da pagà; |
360 | Nnché Patreto arriva |
| Cchiù morta, che biva |
| Te faccio lassà; |
| E tanno dirraje |
| Sto pullo chi è. |
|
| SCENA XI |
|
| NICOLETTA, e TOMMASINA. |
|
| NICOLETTA |
365 | Ma tu no la vuo’ ntennere, |
| Chillo hà troppo raggione: |
| Dimme te pare cosa |
| De figliola norata |
| Sperì pe n’auto, ed essere affidata? |
| TOMMASINA |
370 | Tu puro te ne viene co sso ruseco; |
| C’affidare? c’anore? io no lo voglio; |
| E pe l’anore, n’haggio tanto, e tanto, |
| Che si n’havesse manco, |
| Già sarria mmaretata a boglia mia. |
| NICOLETTA |
375 | E a Luccio perché faje la percopia? |
| TOMMASINA |
| Che percopia? nce parlo, ca sta ncasa. |
| NICOLETTA |
| Pippo puro sta ncasa. |
| TOMMASINA |
| Ma è nsestuso, |
| E pe despietto sujo parlo co Luccio. |
| NICOLETTA |
| Vi’ che bello cappuccio c’haje cosuto! |
380 | Orsù scumpela mone, |
| Ca nce patesco io puro, e co raggione. |
| TOMMASINA |
| E perché? |
| NICOLETTA |
| Ca lo voglio pe mmarito, |
| E zio me l’ha prommiso. |
| TOMMASINA |
| Si te vole, |
| Pigliatillo connio; ma nzin’a tanto, |
385 | Che buje no v’affedate, |
| Crepa chi vole, ng’haggio da parlare. |
| NICOLETTA |
| Lo ffaccio, pe poterme sconcecare. |
| Ma t’accorto li passe; tu te cride, |
| Ca me si’ sore, e ca si’ figlia a zijemo; |
390 | Ma staje nn’arrore, si’ figliola sperza; |
| Saccelo, e si mo’ puoje, tu m’attraverza. |
|
| Si n’auciello forastiero, |
| Chisto nido n’è lo tujo, |
| Vascia l’ale, e no strellà. |
395 | Ca, si vene lo sprovriero, |
| Te spetaccia a gusto sujo, |
| Ddo’ no mmuoje te portarrà. |
|
| SCENA XII |
|
| TOMMASINA, e DIANORA da la casa. |
|
| TOMMASINA |
| Aimmè, c’haggio sentuto? |
| Io non tenco cchiù patre; |
400 | Chi me credeva sore, m’è revale; |
| E ddo’ mme era stipato tanto male? |
| DIANORA |
| Allegramente Tommasina mia, |
| C’haggio parlato a patreto de muodo, |
| Che se sonco mbrogliate già le ccarte. |
| TOMMASINA |
405 | Ah mamma, ca lo core cchiù me sparte. |
| Che cchiù Luccio? che Patre? m’have ditto |
| Nicoletta ca so’ figliola sperza, |
| No mm’è Patre lo zio, |
| E pretenne essa puro Luccio mio. |
| DIANORA |
410 | E lo guajo, che la ntrocchia, |
| Frabbizio pe tte squaglia; no la credere; |
| Ca te l’ha ditto pe te sconfedare, |
| Ma è piso mio de la fa schiattare. |
|
| SCENA XIII |
|
| CECELLA, e le stesse. |
|
| CECELLA |
| Iesce sia Tommasina, |
415 | Si vuo’ parlare a Luccio ch’è benuto. |
| DIANORA |
| Addo’ sta? |
| CECELLA |
| Sta parlanno co Teresa. |
| TOMMASINA |
| L’haje ditto ca lo voglio? |
| CECELLA |
| No mmò venire, dice c’ha da fare. |
| TOMMASINA |
| Siente Dianora mia; pozzo sperare? |
| DIANORA |
420 | Zitto, lassa fa a mme; curre Cecella, |
| Ntrattienelo no poco, ca mo’ venco. |
| CECELLA |
| Viene priesto, chi sa, che non se parta, |
| Pocca stace ngrannezza; |
| Che ll’haggio da tenè co na capezza? (se ne va.) |
| DIANORA |
425 | Va saglietenne, e fa tanto de core |
| Ca si non s’è partuto, |
| Non se parte cchiù mo’; nce stonco io, |
| Ne le faccio passare lo golio. |
| TOMMASINA |
| Chi lo ssa si è accosì? |
| DIANORA |
| Zitto gnorante. |
430 | Auciello, che ntornea do’ sta la rezza, |
| Ng’ha da ncappà pe forza, e se scapezza. |
| TOMMASINA |
|
| Credere te vorria, |
| Bella speranza mia, |
| Chest’arma t’assecura |
435 | Ma vene la paura, |
| E l’ammenaccia. |
| Sto core oddio, me pare, |
| C’ha ll’onne de lo mare, |
| Che ntra li scuoglie, e arene |
440 | Mentre che ll’una vene |
| Ll’auta la caccia. (se ne saglie.) |
|
| SCENA XIV |
|
| LUCCIO, e DIANORA. |
|
| LUCCIO |
| No, lassame Dianora, |
| Voglio proprio squaglià da sto paese, |
| Ddo’ haggio perzo lo core, |
445 | La quiete, e l’onore. |
| DIANORA |
| Qual’onore haje perduto? tu che ddice? |
| LUCCIO |
| Comme? te pare niente, |
| Ll’essere galantomo, |
| L’havere stodiato mmedecina |
450 | A Salierno, ddo’ stea p’addottorarme; |
| Vedere, e nnamorarme de ssa sgrata, |
| E benire ped’essa |
| A fa lo sagliemmanco, e sta a Patrone? |
| N’è niente? n’è breogogna? |
| DIANORA |
| Haje già rraggione |
455 | Haje fatt’assaje, ma che breogna t’eje? |
| Pocca a li tiempe d’oje |
| Li Sagliemmanco so’ comm’a li miedece, |
| Che co quattro parole arrepezzate |
| Pretenneno sanare li malate. |
460 | E Tommasina po te vole bene |
| LUCCIO |
| E c’ha fatto pe mmene? |
| DIANORA |
| Chello, ch’essa ha potuto. |
| LUCCIO |
| Ah, ca m’ha ncannaruto |
| Co chiacchiere, e promesse, |
465 | Ma vo’ Pippo la sgrata. |
| DIANORA |
| No no la sfortonata, |
| Ca si lo sente nnommenà, se torce. |
| LUCCIO |
| E perché n’ha voluto |
| Nguadeiarme nzegreto? |
| DIANORA |
| Saglie ncoppa |
470 | Ca te dico lo tutto. |
| LUCCIO |
| No Dianora, |
| Me ne voglio ire. |
| DIANORA |
| E scumpela bon’ora. |
|
| Né turco, né cano, |
| Ed haje tanto core |
| Lassà chella Fata? |
475 | Lo bo’ la raggione |
| De farla morire |
| D’arraggia, e dolore? |
| Addo’ na zetella |
| Cchiù bella, e nnorata |
480 | Trovare la puo’? |
| Che d’è? t’haje scordato |
| Le ttrezze, le mmano |
| Chill’uocchie a resillo, |
| Lo bello mossillo, |
485 | Cianciuso, addoruso, |
| Lo pietto quagliato? |
| Non pozzo cchiù ddire; |
| Chi sa che Marrone, |
| Scappare me pò. |
|
| LUCCIO |
490 | Ajemmè che bole chesta? vavattenne |
| Già lo ssaccio, ch’è bella, ch’è norata, |
| Ca fuorze mme vo’ bene, |
| Ma no stace pe mmene. |
| DIANORA |
| Chi te l’ha ditto? a chesto t’ajut’io; |
495 | Frabbizio mme sta sotta, |
| Io nce nn’haggio parlato, n’hà mez’ora; |
| E nc’è bona speranza. |
| LUCCIO |
| Uh, ca lo viecchio |
| Ha cchiù scarfuoglie assaie, che na cepolla; |
| Vasta, ch’è sagliemmanco. |
| DIANORA |
500 | Ed io n’haggio cchiù d’isso, |
| Ca so’ Pogliese, e tenco alloggiamiente. |
| LUCCIO |
| Chillo tira co Pippo, e non saje niente. |
| DIANORA |
| E si non saccio niente, |
| Nc’è remmedio de li nnammorate, |
505 | Quanno so’ ddesperate. |
| LUCCIO |
| E sarria? |
| DIANORA |
| No mme ntienne? nc’è lo mutto: |
| Si vuo’ carcuna, e non può havè ssa sciorte |
| Schiaffate dinto, e chiajeta co la Corte. |
| LUCCIO |
| Oh, ca maje n’ha voluto. |
| DIANORA |
| E saglie ncoppa, |
510 | No cchiù mme tormentare |
| Ca mo’ te dico chello c’haje da fare. |
| LUCCIO |
| Voglio fa, comme vuoje. |
| DIANORA |
| E cca songh’io pe li designe tuoje. |
| LUCCIO |
|
| Già so’ fatto na bannera |
515 | Che se vota ad ogne biento, |
| E si be’ non have abbiento, |
| A no luoco sempe sta. |
| Da ch’è ll’arba nzi’ a la sera |
| La speranza cca me vota, |
520 | Lo dolore llà me sbota, |
| Né mme parto maje da cca. |
|
| DIANORA |
| Tommasi’, c’haggio ditto? ch’era vrenna: |
| Già Sciurolo è ncappato, spenna, spenna. |
|
| SCENA XV |
|
| FRABBIZIO, e PIPPO pe strata. |
|
| FRABBIZIO |
| Ma lei mi par che sia troppo incoccioso; |
525 | Tommasina è la toja, te l’hò promessa. |
| PIPPO |
| Ma, Si Frabbizio mio, no mmo’ cchiù essa, |
| Ca già s’è fatt’acito. |
| FRABBIZIO |
| Eh, che tu sei stordito; |
| Havrà detto pe scherzo. |
| PIPPO |
| Ll’have ditto |
530 | Co lo fele a li diente. |
| FRABBIZIO |
| Eh bia, ca non è niente; |
| Sempre mai fu ritrosa |
| Donna, che si fa sposa. |
| PIPPO |
| E puro sette? |
| FRABBIZIO |
| E otto, e nove, e ddiece; m’haje frusciato, |
535 | E scumpelo sso nfietto, |
| Ti basta, che l’Anonimo l’ha detto. |
| PIPPO |
| Ma l’ossoria me faccia no favore, |
| Giacché mm’have cresciuto; |
| Mannatene sto Luccio; a che ve serve? |
| FRABBIZIO |
540 | A che mi serve? Oh caspita, figliolo; |
| La gelosia te sfibbia tutto il cerbero; |
| Tu non saje, ca mme serve a barda, e a sella; |
| Recita bene in palco, |
| Mi conserta le donne, fa commeddie, |
545 | Ha studiato bene medicina, |
| E sa tanta segrete, |
| Che dire si potria, |
| Ca tene ncuollo na speziaria. |
| PIPPO |
| Ma l’ossoria comporta |
550 | Farse sbià na figlia? |
| FRABBIZIO |
| Che sbiare? |
| Ella è donna da star dentro un esercito. |
| Andiamo, andiamo sopra |
| P’acconcià li vasette, |
| Te piglia ccane, saglie ste ricette. |
| PIPPO |
555 | Che rrecette bon’ora? io sto che schiatto. |
| De gelosia. |
| FRABBIZIO |
| Chi è geloso è matto. |
|
| Sei male innamorato, |
| Tu non l’intendi niente, |
| Cupido va bendato, |
560 | E si vuo’ fa l’ammore |
| Tu puro haje da cecà. |
| O schiatta, o va mpazzia |
| Chi troppo vede, e sente, |
| Questa è la miglior via |
565 | Per non sentir dolore, |
| Scialare, e fa scialà. |
|
| PIPPO |
| (Che puozze scialà tu de sta manera, |
| E te commoglia po la mmala sera.) |
|
| SCENA XVI |
|
| CECELLA, e PAGLIACCIO mbreaco co la valice ncuollo. |
|
| CECELLA |
| Ne Paglia’... da do’ viene? |
| PAGLIACCIO |
| Haje visto Luccio? |
| CECELLA |
570 | Io creo, che chiacchiareja co mamma mia. |
| Ma tu da dove viene? |
| PAGLIACCIO |
| No mme chiammà Pagliaccio, ca me corro, |
| Marcantonio me chiammo. |
| CECELLA |
| Da do’ viene? |
| Che d’è? tu si’ nzorduto, o staje mbreaco? |
575 | (Mannaggia, e comme fete!) |
| PAGLIACCIO |
| So’ ghiuto a la marina |
| A mmarcà sta valice, ch’è de Luccio. (posa la balice.) |
| CECELLA |
| E perché ll’haje tornata? |
| PAGLIACCIO |
| Ca la varca è mmarcata, se n’è ghiuta; |
580 | Ed io facce de perna, |
| So’ sciuliato dinto a na taverna. (fa no grutto.) |
| CECELLA |
| Che te rumpe lo cuollo, ppù che fieto. |
| PAGLIACCIO |
| N’è niente, è feccia, è feccia, |
| Tre carrafe de lagrema, e na feccia. |
| CECELLA |
585 | Arrassate da cca, ca tu mme mpieste; |
| Haje bravo chino a funno. |
| PAGLIACCIO |
| Accossì va lo munno, gioja mia. (le dà na botta.) |
| CECELLA |
| Malan che ddi te dia, non te staje? |
| PAGLIACCIO |
| Magna quanto tu nn’haje, si haje seta, vive, |
590 | E bide addov’arrive ne Cecella, |
| Tiene na ziarella? |
| CECELLA |
| È voglio, è voglio. |
| PAGLIACCIO |
| Perzò lo Casadduoglio m’have ditto, |
| Ch’è meglio lo zoffritto, che la trippa, |
| E chi ha sciacquato, vo’ Tabacco mpippa. |
| CECELLA |
595 | Ah, a; che rrisa, e comme parla sparo! |
| Va duorme, ca te passa, mbreacone. |
| PAGLIACCIO |
| Signorsì c’haje raggione; io so’ de Trano. |
| So’ paiesano de Luccio, e tutte duje |
| Simmo state a Salierno a stodiare; |
600 | Isso facea lo miedeco, e toccava; |
| Lo puzo a le ffegliole; |
| Ed io cacciava mole, |
| Ca facea lo varviero. |
| O nzeppava sepposte, o lo crestiero. |
| CECELLA |
605 | Chisto proprio è na scena; e mo’ che faje? |
| PAGLIACCIO |
| Faccio lo Sagliemmanco, e pe sta sera |
| Facimmo na Commeddia; a nuje a nuje: |
| Facimmo chella parte tutte duje. |
| CECELLA |
| (Voglio sentì che dice) quale parte? |
| PAGLIACCIO |
610 | Tu la vajassa, ed io lo ppane apparte. |
| CECELLA |
| Accommenza, st’attiento. |
| PAGLIACCIO |
| So’ abbiato, |
| Tu faje la Sfinfia, ed io lo nnammorato. |
| CECELLA |
|
| Cuccopinto, |
|
| PAGLIACCIO |
|
| Mu... musso mio d’oro. |
|
| CECELLA |
|
| Già ntartaglia. |
|
| PAGLIACCIO |
|
| Na meza, ca moro. |
|
| CECELLA |
|
615 | Va cedenno. |
|
| PAGLIACCIO |
|
| Squa... squaglio pe tte. |
|
| CECELLA |
|
| Oh che ggusto, veditelo te. |
|
| PAGLIACCIO |
|
| Miette grieco puozz’essere acciso. |
|
| CECELLA |
|
| Bene mio che spasso, che rriso! |
|
| PAGLIACCIO |
|
| Uh che caudo è lo mese d’Austo. |
|
| CECELLA |
|
620 | Mo’ t’agghiusto, t’adacquo si affè. |
|
| CECELLA |
| Chisto già s’è ghiettato, e mo’ dà funno. |
| Sarvammo sta valice, |
| Che non fosse arrobbata. (se trase la valice, ed esce co na fonecella, e na mazza.) |
| Mo’ nce vedimmo. |
| PAGLIACCIO |
| Venca la frettata (nsuonno.) |
625 | Chiano, chiano, che pressa!... |
| Tu pappate st’allessa... venca vino... |
| Sto capezzale vale no carrino. |
| CECELLA |
| E comme s’è acconciato a gusto mio. |
| PAGLIACCIO |
|
| Uh che sciummo, vi’ che monte, |
630 | Vi’ Caronte co la scafa; |
| Na carrafa, na carrafa. |
| Vive Tonno, e bive tu, |
| Ca io sparo bù, bù, bù. |
|
| CECELLA |
|
| Ed io sono tuppe ttu. (lo vatte co na mazza e fuje.) |
|
| PAGLIACCIO |
635 | Ah mamma mia, chi è lloco? chiano chiano; |
| Addove so’ le mmano? ajuto, ajuto, |
| Ca m’hanno assassenato, e so’ fferuto. (s’auza pe foire, e trovannose attaccato zompa.) |
|
| SCENA URDEMA |
|
| FRABBIZIO a lo bbarcone, DIANORA a la fenestra, PIPPO, e CECELLA abbascio. |
|
| FRABBIZIO |
| Chi strilla? |
| DIANORA |
| Che remmore? |
| PIPPO |
| Che nc’è llocco? |
| CECELLA |
| Pagliaccio è mbreacato. |
640 | Ed io ll’haggio attaccato. |
| DIANORA |
| Ah pazza, pazza. |
| FRABBIZIO |
| Sciuoglielo Pippo, e saglielo cca ncoppa. |
| PAGLIACCIO |
| Cecella, tu che file lino, o stoppa? |
| PIPPO |
| Cammina mbreacone. |
| PAGLIACCIO |
| E io no mmoglio. |
| PIPPO |
| Cammina fuss’acciso. |
| TUTTI |
| E voglio, e voglio. |
| PAGLIACCIO |
|
645 | Pe la scesa de Capo de monte |
| Vidde Zeza, che gliev’abballanno. |
|
| CECELLA |
|
| Quanno, quanno? |
|
| PAGLIACCIO |
|
| Jeva abballanno, |
| E portava li zuoccole a pponte. |
|
| PIPPO |
|
| Zeza, Zeza? |
|
| PAGLIACCIO |
|
| A capo de monte; |
650 | Quatto, sette, tutte, otto, |
| Miette na meza, |
| Piglia no gotto. |
|
| CECELLA |
|
| Oh che spasso! |
|
| PAGLIACCIO |
|
| Sciacqua Zeza. |
|
| CECELLA |
|
| Sciacqua tu, ca no nne voglio. |
|
| PIPPO |
|
655 | Arre ciuccio. |
|
| TUTTI |
|
| E voglio, e voglio. |
|
|
|
|
|