| |
| |
| Lo sagliemmanco falluto, Napoli, s.e., 1724 |
| a cura di Concetta Gallo |
|
|
|
|
|
| ATTO II |
|
| SCENA PRIMMA |
|
| LUCCIO, e DIANORA da la Casa soja. |
|
| DIANORA |
| Giacché nuje non penzanno, |
| Mo’ nce simmo scopierte pe pariente |
| Può stare allegramente, |
| Ca sso negozio tujo sta mmano a mmene |
660 | De farte nguardiare Tommasina; |
| Tu tratteme nfratanto comm’a primmo, |
| Manco dicere ad essa chi nuje simmo. |
| LUCCIO |
| E perché? |
| DIANORA |
| Chi lo ssape, |
| Che no ll’esca da vocca, e Nicoletta |
665 | Co Pippo non facesse quarche mbroglia, |
| Che nce venesse curto lo jeppone. |
| LUCCIO |
| Non dice male, cierto c’haje raggione. |
| DIANORA |
| Anze fa n’auta cosa, |
| Figne co Nicoletta fa l’ammore, |
670 | Dalle sto pappasale p’addormirla, |
| Ma non nghì troppo nninto; ca nfratanto |
| Io tratto co Frabbizio a lo ssegreto; |
| Faccio no trucco, e mmucco, e t’acquieto. |
| LUCCIO |
| Comme te piace. |
| DIANORA |
| Aspetta, ca mo’ torno |
675 | Vogl’ì a piglià la tela |
| Pe fa quatto lenzola, |
| Ca ssi settepanelle, e Bettorine |
| Co ll’ogna de li piede |
| M’hanno strutto lo cuojero de le spalle. |
| LUCCIO |
680 | Va, ca t’aspetto ncoppa. |
| DIANORA |
| Eh, siente Luccio |
| Damme n’uocchio a Cecella, |
| Ca chessa verrutella |
| Accommenza a sputà ncopp’a l’ardiche: |
| E Frabbizio nce nn’hà na bona parte. |
| LUCCIO |
685 | Ma tu l’haje post’a fare na brutt’arte |
| Co farla recetare. |
| DIANORA |
| Non di’ niente, |
| Ca me trovo gabbata, e pe sta vota |
| Vaga accossì; ma ne la levo priesto |
| Nnanze che s’abbottasse la Zampogna. |
| LUCCIO |
690 | Oh ca lo rrecetare è na gran rogna. |
| E massem’a la femmena, |
| Che bo’ esse veduta, e regalata; |
| Non se ne spesa cchiù, nche nc’è ancappata. |
| DIANORA |
| Nnanze la schiatta freve; a sse ppastocchie |
695 | Cchiù non ce corro, c’haggio apierto ll’uocchie. |
|
| Lo munno è troppo tristo; |
| Mo’ na figliola nasce |
| Co la semmenta ncuorpo; |
| E nzino da le ffasce |
700 | Commenza a fa l’ammore, |
| Se mpara a guittià. |
| Sa quanta n’haggio visto |
| Moccose, e bavoselle |
| Fare le nzemprecelle; |
705 | E po tutt’a no cuorpo |
| havè lo vantecore, |
| Treppute cammenà. |
|
| SCENA II |
|
| LUCCIO, NICOLETTA, e TOMMASINA a lo barcone. |
|
| LUCCIO |
| Quanno me lo ccredeva |
| De trovà na parente tanto stretta? |
710 | E mpegnarse pe mme?... uh Nicoletta. |
| Fegnimmo. |
| NICOLETTA |
| Addio si Luccio: che bo’ dire? |
| Non t’haje fatto vedè da stammatina. |
| LUCCIO |
| Haggi’avuto, che ffare a la marina. |
| TOMMASINA |
| (Nicoletta co Luccio! quanno maje?) |
| NICOLETTA |
715 | (Me scopro, o no me scopro?) |
| LUCCIO |
| M’havite addimmannato? |
| Che m’havite da dà quarche commando? |
| NICOLETTA |
| A mme commanne? a me? oddio si Luccio, |
| Sto delleggio de cchiù? |
| LUCCIO |
| Io delleggiarve? |
| NICOLETTA |
720 | Ma sti commanne mo’ da do’ so’ asciute? |
| Nce sta chi ve commanna. |
| LUCCIO |
| E qual’è chessa? |
| NICOLETTA |
| È Tommasina vostra. |
| LUCCIO |
| Eh, ca sbagliate, |
| Chella mo’ se mmarita, e piglia Pippo. |
| NICOLETTA |
| Chesto n’è cosa nova; e puro vuje |
725 | Da tanto tiempo, che le jate appriesso. |
| LUCCIO |
| No lo pozzo negà, ca ll’haggio amata, |
| Ma ll’onna de lo mare haggio zappata. |
| TOMMASINA |
| (Ah sgrato, chesto dice?) |
| NICOLETTA |
| Uh che boscia! |
| Chella te vene appriesso, |
730 | Comme na cacciottella a lo patrone. |
| LUCCIO |
| Comme lupo vuoje dire a n’ajeniello. |
| Orsù parlamme d’auto. |
| NICOLETTA |
| Che d’è chesto? |
| E tu mo’ Tommasina t’haje scordata? |
| LUCCIO |
| Scordata no, ma penzo, ch’è na sgrata: |
735 | E pe scordarme d’essa, nfra di juorne |
| Io me voglio partire, |
| Pe no mmederla cchiù, né la sentire. |
| NICOLETTA |
| E pe l’ammore sujo tu vuo’ fa chesto? |
| Io me starria senza farne cunto; |
740 | E pe farla schiattare, |
| N’auta, ch’è meglio d’essa, vorria amare. |
| TOMMASINA |
| (Fortuna, e c’haggio fatto a chesta cana.) |
| LUCCIO |
| Ma ddove trovo ssa figliola lesta, |
| Pe farme vennetta? |
| NICOLETTA |
745 | Non te serve a cercarla; haje Nicoletta. |
| LUCCIO |
| Troppo grazia sarria, ma non so’ digno |
| D’esserve Servetore. |
| NICOLETTA |
| Ah Luccio mio, |
| Non di’ accossì; ca degna non sonch’io. |
| LUCCIO |
| Già che buje m’onorate, io mo’ me resto |
750 | Pe ve servire. |
| NICOLETTA |
| O Amore, |
| E bero chesto? |
| TOMMASINA |
| (Ah fauzo tradetore!) |
| LUCCIO |
|
| Comme na palommella |
| C’attuorno a la cannela |
| Botanno fa l’ammore, |
755 | Cossì sto core, o bella, |
| Attuorno a tte farrà. |
| E comme na varchetta, |
| Che corre a rimmo, e a bela |
| Addo’ lo puorto aspetta, |
760 | Accossì fa vogl’io |
| (Ma qua è lo puorto mio, |
| Amore già lo ssa.) |
|
| SCENA III |
|
| NICOLETTA, e TOMMASINA, e PIPPO da la casa de Frabbizio. |
|
| NICOLETTA |
| Io sto scetata, o dormo? e sarrà bero |
| Chesto c’haggio sentuto? |
765 | Che Luccio s’è pentuto |
| D’havere amato Tommasina, e bole |
| Amare a mmene! aibò; sonco parole. |
| Ma vedo Pippo, e Tommasina nziemo |
| Va sacce, che sarrà, voglio sentire. |
| PIPPO |
770 | Ma Dio te lo pperdona, avisamello, |
| Ca tu volive coffiare Luccio, |
| Sentuto non havria tanto martiello. |
| TOMMASINA |
| Si non jere nsestuso, lo ddeceva, |
| Ma perché m’haje nfettato, |
775 | Co chesta gelosia t’haggio schiattato. |
| NICOLETTA |
| (Che sento!) |
| PIPPO |
| Manco male. |
| Ch’è fenuta sta baja; nc’è nient’auto? |
| Pozzo di’, ca si’ mia? |
| TOMMASINA |
| Saraggio toja. |
| PIPPO |
| E Luccio? |
| TOMMASINA |
| N’auta vota |
780 | Me nnuommene sto zanno? parla a patremo |
| Di’; che se sbriga priesto, accossì tune |
| Scumpe ssa gelosia, io sta schiattiglia |
| (Aimmè, tu criepe o core, |
| Ma tanto devo a Luccio tradetore.) |
| NICOLETTA |
785 | (Chesta dice addavero, |
| E Luccio n’hà burlato ) |
| PIPPO |
| O vita de sto core, |
| Pocca mme daje nfavore lo decreto, |
| Te nne vaso sse mmano accossì belle; |
790 | Mo torno, e parlo a patreto; nfratanto |
| Penza c’haggio da tene chesta sciorte |
| D’essere tujo. |
| TOMMASINA |
| (E io sonco de la morte.) |
| PIPPO |
|
| Sta speranza, che m’haje data, |
| Vocca bella, me conzola; |
795 | Tanto puoje co na parole, |
| Che mme faje resorzetà. |
| Era st’arma desperata |
| Ntra l’ammore, e gelosia: |
| Mo’, che tu si’ fatta mia, |
800 | Mbraccia a tte reposarrà. |
|
| SCENA IV |
|
| TOMMASINA, e NICOLETTA. |
|
| TOMMASINA |
| Luccio tradirme? amare na nnemmica |
| Pe darme gelosia? |
| E perché? c’haggio fatto a chillo sgrato? |
| Ah ca chella trammera l’hà sbotato. |
805 | Ma videla ddo’ sta pe fa la spia? |
| Haj’auto cchiù che fare, e che bedere, |
| Fele de schiavo, lengua de serpente, |
| Mo’ che le boglie toje già so’ contente? |
| NICOLETTA |
| Co chi parle? |
| TOMMASINA |
| Co ttico. |
| NICOLETTA |
| E comm’haje ditto? |
| TOMMASINA |
810 | Ca non te serve a fa cchiù marcancegne; |
| Mo’ che Luccio, è lo tujo; ma è piso mio |
| De ntossecarte lo voccone ncanna. |
| NICOLETTA |
| Che n’haje mmidia? e tu abbotta. |
| TOMMASINA |
| Io mmedia? e de cche ccosa pe no nzanno? |
815 | Voglio sentire mmidia? |
| NICOLETTA |
| È agresta, è agresta. |
| Decea la vorpa; va ca t’haggio ntesa: |
| Hagge pacienza, si n’haje fatta presa. |
|
| Si’ degna de pietà, |
| C’haje perzo li designe, |
820 | Lo suonno, e le ffatiche; |
| Ma non te desperà. |
| Ca t’è breogna, |
| Sta sciorte n’è pe tte; |
| S’haje sinno, gliutte, e figne, |
825 | Non ghì cercanno ntriche; |
| Spassate, ntienn’a mme, |
| Co na zampogna. |
|
| SCENA V |
|
| TOMMASINA, e po LUCCIO da la casa de Dianora. |
|
| TOMMASINA |
| Chesto de cchiù, so’ zanniata appriesso; |
| Fortuna haje cchiù, che ffare |
830 | Pe farme desperare? |
| LUCCIO |
| Tommasina?... |
| TOMMASINA |
| Ah fforfante |
| Ed haje cchiù core de venirme nnante? |
| LUCCIO |
| E perché no? che t’haggio fatto? |
| TOMMASINA |
| Ah nfame, |
| Che mm’haje fatto? ed haje facce de lo ddire; |
835 | E biene pe tornareme a tradire? |
|
| Squaglia da nante a mme |
| Bosciardo ncannatore, |
| Va fauzo, tradetore |
| No mme te fa vedè, |
840 | Ca me spaviente. |
|
| LUCCIO |
| Tu che ddice, che d’haje? |
| TOMMASINA |
|
| Che si’ benuto a fa? |
| Da me che ccosa vuoje, |
| Saccio li ncanne tuoje, |
845 | E tu, m’haje da scontà |
| Li tradimiente. |
|
| SCENA VI |
|
| LUCCIO, e po CECELLA a lo barcone. |
|
| LUCCIO |
| Fermate, siente se n’è ghiuta! ah sciorte, |
| A li dolure mieje st’auta refosa, |
| Ah sgrata menzognera de sto muodo |
850 | Tratte chi t’ama, e te donaje lo core? |
| Io so’ fauzo? io bosciardo? io tradetore? |
| E azzò non te renfaccia |
| La leggerezza toja, la nciuria mia, |
| Vuoje che squaglia da ccane; accossì sia. |
855 | Ah Cecella, Cece’ |
| CECELLA |
| Che buo’ si Luccio. |
| LUCCIO |
| Nche scenne Marcantonio da Frabbizio, |
| Fallo trasire lloco; e a mamma toja |
| Dille, che non se parta quanno vene, |
| Ca mo’ mmo’ torno. |
| CECELLA |
| Sine, nce lo ddico. |
| LUCCIO |
860 | Ma statt’attiento a Marcantonio. |
| CECELLA |
| Sine, |
| Mo’ me metto a sedè mmocca la porta, |
| E bedo quanno scenne, |
| Ma torna priesto. |
| LUCCIO |
| Mo’ mmo’ venco. |
| CECELLA |
| Attienne. (se nne trase.) |
| LUCCIO |
| E io m’haggio da partire |
865 | Senza de vennecarme de ssa sgrata? |
| E senza scannà Pippo? non sia maje; |
| No starraggio sul’io dint’a i guaje. |
|
| Tutto fuoco, venino, e despietto |
| Sento mpietto |
870 | Tornarme lo core, |
| Che bennetta cercanno me sta. |
| Già la fede, e l’ammore sprezzato |
| M’have armato |
| De sdigno, e forore, |
875 | E me spoglia d’affetto, e piatà. |
|
| SCENA VII |
|
| FRABBIZIO, e PAGLIACCIO da la casa, e CECELLA abbascio a la porta. |
|
| FRABBIZIO |
| Te si’ scetato, o no? |
| PAGLIACCO |
| Me so’ scetato. |
| FRABBIZIO |
| Haje digerito bene? |
| PAGLIACCIO |
| Porzì ll’ossa, |
| E starria pe magnà sett’aute vote. |
| CECELLA |
880 | (Uh Pagliaccio, e Frabbizio, |
| Voglio sentì che ddiceno) |
| FRABBIZIO |
| Stupisco, |
| Che un uomo comm’a tte, già miezo medico |
| Si lasci ubbriacar; non sai che ’l vino |
| Alla virtù è nemmico: ecco il Petrarco: |
885 | La cola, il sogno, e l’oziose piumme |
| Hanno dal mondo ogne bertù sbannita. |
| No miedeco mbreaco! oh che vergogna! |
| PAGLIACCIO |
| (Siente ca mo’ accommenza sta zampogna |
| Comme mo’ io so’ mmiedeco? |
| FRABBIZIO |
| E ne dubbiti? |
890 | Quid esto medicina? |
| PAGLIACCIO |
| È chella che te spila, |
| Trase da nante, ed esce da dereto, |
| E move a furia acqua, truone, e fieto. |
| CECELLA |
| (Sciù comm’è puorco.) |
| FRABBIZIO |
| Io non dico questo. |
| PAGLIACCIO |
| Ma che ddice? |
| FRABBIZIO |
| Saje tu, ch’è medicare? |
| PAGLIACCIO |
895 | Che nne saccio. Po appriesso me lo mpare |
| Ora vide che buoje. |
| FRABBIZIO |
| Vattenne al palco, |
| Apparecchia la scena, ca mo’ venco |
| Pe despenzare il balzamo simpatico. |
| PAGLIACCIO |
| È priest’ancora. |
| FRABBIZIO |
| Oh caspita, non saje |
900 | Ca s’ha da fare la commeddia doppo? |
| PAGLIACCIO |
| Non te nfadà, ca mo’ m’abbio, e galoppo. |
| CECELLA |
| Eh Pagliaccio, Pagliaccio? |
| PAGLIACCIO |
| Chi me chiamma? |
| Oh Cecella, che buo’. |
| CECELLA |
| M’ha ditto Luccio, |
| Che non te parte, ch’isso mo’ mmo’ vene. |
| FRABBIZIO |
905 | (Oh bene mio Cecella) attienne a ttene. (a Pagliaccio.) |
| PAGLIACCIO |
| Saje che bo’? |
| CECELLA |
| No lo saccio. |
| PAGLIACCIO |
| Mo’ mmo’ torno. |
| CECELLA |
| Non te partì, m’hà ditto. |
| PAGLIACCIO |
| No mme parto. |
| FRABBIZIO |
| E va col tuo malanno. |
| PAGLIACCIO |
| E che cos’aje |
| Co sti malanne nfacce? Mo’ mmo’ vao, |
910 | Già saccio, che buo’ fa, ma saje si’ Anonamo: |
| che nc’è a lo Pastor fido? |
| Non v’è pena maggiore |
| Ch’in vecchie membra il pizzicor d’ammore. |
|
| Dice Ppocrate, e Galeno. |
915 | Ch’è lo viecchio nnammorato |
| N’arcabuscio sfoconato, |
| C’a sparà te vene meno, |
| Fa na vampa a lo focone, |
| E po botta maje non fa. |
|
| FRABBIZIO |
920 | Oh che te venga il cancaro, vattenne. |
| CECELLA |
| (Che gusto bene mio, comme se mpenne.) |
| PAGLIACCIO |
|
| E lo viecchio na verlica, |
| Che de viento sta abbottata; |
| Si no poco s’affatica. |
925 | Se ne sciulia già lo sciato, |
| Se scapezza a no pontone, |
| Tutto nfieto se nne va. |
|
| SCENA VIII |
|
| FRABBIZIO, e CECELLA. |
|
| FRABBIZIO |
| Ca s’ha rutto lo cuollo, Sia Cecella, |
| Che fa Dianora? |
| CECELLA |
| È sciuta. |
| FRABBIZIO |
| (Buono, buono) |
930 | E Lei che fa? |
| CECELLA |
| Me receto la parte. |
| FRABBIZIO |
| Bravo, che bella figlia! (vo’ accarezzarla, ed essa s’arrassa.) |
| CECELLA |
| Stateve co le mmano, si Frabbizio, |
| No mmolite lassà proprio sso vizio. |
| FRABBIZIO |
| Qua’ vizio? vizio chiami |
935 | Careggiar le fanciulle? |
| CECELLA |
| E ba carreja |
| O figlieta, o nepoteta; che llotano! |
| FRABBIZIO |
| Animuccia mia cara sciroppata |
| Non te pigliare abbasca, ch’io no ’l faccio |
| Con pensiero cattivo. |
| CECELLA |
| O buono, o tristo, |
940 | No mmoglio, che mme tuocche |
| FRABBIZIO |
| Eh ferma ferma; |
| Un pulcino a la gola. |
| CECELLA |
| Non è niente. |
| FRABBIZIO |
| E vuoi farti succhiare quel bel sangue? |
| CECELLA |
| Né l’havimmo cacciato. |
| FRABBIZIO |
| E in questa parte, |
| Lascia ch’io te l’acchiappi. |
| CECELLA |
| E n’auta vota? |
945 | Mo’ vedimmo a chest’auta; si’ contento? (co la mano se scerega all’una, e all’auta banna de lo cuollo.) |
| FRABBIZIO |
| (La mia minzogna s’è dispersa al vento) |
| Cicella mia sei troppo carestosa. |
| E pur sai quanto t’amo, e che ti voglio |
| Per mia sposa, e signora. |
| CECELLA |
| E io t’aggio ditto; |
950 | Ca no mmoglio marite, e ca non saccio, |
| Che bo’ dire st’ammore. |
| FRABBIZIO |
| O sei marmo, o sei fera, o non hai core. |
| Ma poscia che no ’l sai, mo’ te lo mparo; |
| Ascolta il tuo maestro. |
| CECELLA |
| Te rengrazio, |
955 | Non si’ buono a st’afficio, ca si’ biecchio. |
| FRABBIZIO |
| Io non so’ vecchio ancora, e se ci fosse, |
| Sarebbe meggio; e sperienza, ed anni |
| Sanno insegnar, ed aprono le scole. |
| CECELLA |
| Ma dice la commedia, |
960 | C’Ammore vole fatte, e non parole. |
|
| No masto, ch’è mmecchiato, |
| Non zerve, ch’è ssorduto; |
| E pende no paputo, |
| Te fa tremmare sotta, |
965 | Scagno de te mparà. |
| Ma quanno è gioveniello, |
| È bello a lo scolaro, |
| E cchiù pigliato |
| A ccaro, |
970 | E si le dà na botta, |
| Lo sape po accordà. (se ne fuie a la casa soia.) |
|
| SCENA IX |
|
| FRABBIZIO, e po DIANORA, e LUCCIO. |
|
| FRABBIZIO |
| Non si’ fojuta? no mme scappe appriesso. (resta penzuso.) |
| DIANORA |
| Non t’accidere cchiune, ca mo’ parlo |
| Co Tommasina, e bedo ch’è sta baja. |
| LUCCIO |
975 | Non zerve. |
| DIANORA |
| Eh statte zitto uh te lo viecchio, |
| Annascunnete priesto. |
| Mo’ parlo a chisto, e scompo po lo riesto. (Luccio se retira.) |
| FRABBIZIO |
| È besuogno, che scopra no segreto |
| Pe quietare la vecchia. |
| DIANORA |
| Si Frabbizio? |
| FRABBIZIO |
980 | O amabile Dianora a tempo giungi. |
| DIANORA |
| Che t’haggio da servì? |
| FRABBIZIO |
| Portami in casa |
| Cicella, c’ora venco all’uscio picciolo, |
| E la piglio co figliema, e nepotema |
| Pe fare la Commeddia. |
| DIANORA |
| Mo’ la porto. |
| FRABBIZIO |
985 | C’hai risolvuto dell’affare nostro! |
| DIANORA |
| C’hai resoluto tu de Luccio, e figlieta? |
| FRABBIZIO |
| Orvia per terminar codesta briga, |
| Bisogna, che ti scopra un mio secreto, |
| Che mai no’l palesò, ne lo direbbe |
990 | Per quant’oro hà lo munno. |
| DIANORA |
| E ba decenno. |
| FRABBIZIO |
| Luccio è un uomo di garbo; ed io che ammo |
| Cchiù de Pippo, hò penzato mmaritarlo |
| Con mia nipote per unir con esso |
| Il mio sangue, e ’l casato. |
| DIANORA |
995 | E Tommasina non t’è figlia |
| FRABBIZIO |
| Un quanco; |
| Per figlia l’hò allevata. |
| LUCCIO |
| (Chest’auto puro?) |
| DIANORA |
| A mme co sta zannata |
| Si Frabi’, si Frabbi’, vi’ ca so’ becchia, |
| E canosco li pulle a le cauzette; |
1000 | Tu mo’ dice ssa nnorchia |
| Pe mme levà de piede. |
| FRABBIZIO |
| Si è boscia, |
| Pozza morì senza Cecella mia. |
| DIANORA |
| E a chi è figlia? |
| FRABBIZIO |
| Il dirò con miglior aggio. |
| Chesto te l’haggio ditto, |
1005 | Pe no ngannare a ttene, e manco a Luccio. |
| Dincello, e si la vole, nce la donco: |
| Ma che sappia però che a Nicoletta, |
| Tutta la robba mia pe ghiusso aspetta. |
| DIANORA |
| (C’auta desgrazia è chesta! oh Tommasina |
1010 | La sciorte te vo’ fa proprio mappina.) |
| Già che dice accossì, voglio parlare |
| A Luccio, e po te torno la resposta. |
| FRABBIZIO |
| A gusto tuio; ma Luccio no lo veo |
| Da stammatina? e s’hà da recetare; |
1015 | Sapisse addove stace? |
| DIANORA |
| Mo’ mmo’ vene. |
| FRABBIZIO |
| Di’, che benca a trovarme suso il palco |
| P’allestì la Commeddia. |
| DIANORA |
| Te lo manno. |
| FRABBIZIO |
| Ma ti sovvenga del mio grave affanno. |
|
| Giuro Amore e la mia fede, |
1020 | Ch’io non so comme so’ bivo; |
| Il mio petto è fatto un crivo, |
| E la bella mia Cecella |
| Con quei rai lo spertuggiò. |
|
| DIANORA |
| Che disgrazia mi contò. |
| FRABBIZIO |
|
1025 | Tante botte ella mi diede; |
| Che lo sanco n’è sporchiato; |
| Se lo spirto s’è fermato, |
| È che Amore dentro il core |
| Col suo crin ve l’attaccò. (se ne va pe strata.) |
|
| DIANORA |
1030 | E da ciuccio lo trattò. |
|
| SCENA X |
|
| DIANORA, LUCCIO, e CECELLA abbascio. |
|
| DIANORA |
| Luccio? |
| LUCCIO |
| Dianora. |
| DIANORA |
| Haje ntiso? |
| LUCCIO |
| Che facimmo? |
| DIANORA |
| Aspe’, ca mo’ parlammo. (tozzola la porta soja.) |
| CECELLA |
| Chi tozzola? |
| DIANORA |
| Sonch’io; damme la chiave. |
| E ba fatte vestì ddo Nicoletta, |
1035 | Ca s’hà da recetare. |
| CECELLA |
| E quanno quanno? |
| Ca già me pare n’anno, |
| Che mme faccio vedè ncopp’a le scene. |
| DIANORA |
| Va va sciaurata tene. |
| CECELLA |
| Né Ma’, me faccio mettere |
1040 | Duje sciure n’capo, e mpietto? |
| DIANORA |
| Comme vuoje. |
| CECELLA |
| E no poco de cuoncio? |
| DIANORA |
| Ah schefenzosa, |
| Ancora non si’ nata, |
| E buo’ j co la vocca nfracetata. |
| CECELLA |
| E tu perché lo puorte? e già si becchia. |
| DIANORA |
1045 | Ah bipera mmardetta |
| Passa cca, passa cca. |
| CECELLA |
| Aspetta, aspetta. (fuje.) |
| DIANORA |
| Luccio, la cosa cchiù nce cresce mmano: |
| Tommasina n’è cchiù figlia a Frabbizio, |
| Né sapimmo chi è. |
| LUCCIO |
| Sia chi se voglia, |
1050 | No nne parlammo cchiù, ca no mme serve: |
| Fraschetta, tradetora. |
| DIANORA |
| Adaso, adaso, |
| Sa che buo’ fa? vattenne a recetare. |
| Ca mo’ me sto co essa |
| Pe scoprire paese; e po sta sera |
1055 | Parlammo cchiù posato. |
| LUCCIO |
| Fa che buoje. |
| Ma no la voglio cchiù, tu già m’haje ntiso. |
| (E mo’ vogl’j a frosciarne chillo mpiso.) (Dianora va a la casa de Frabbizio.) |
|
| SCENA XI |
|
| PIPPO, e po PAGLIACCIO da la strata. |
|
| PIPPO |
| E Dianora me jeva attraverzanno |
| Lo matremmonio mio co Tomasina? |
1060 | E ba, ca vo’ sta bella; haggio mmentato |
| Na cosa, co Pagliaccio, che si resce, |
| St’arpìa vo’ havere gusto. |
| PAGLIACCIO |
| O Pippo, cca te trovo justo justo. |
| PIPPO |
| Che nnova? |
| PAGLIACCIO |
| È lesto tutto. |
| PIPPO |
1065 | Aspe’, quanto me piglio la sarrecchia. (trase a la cammera soja, ed esce co la spata.) |
| PAGLIACCIO |
| Che mmalora de vecchia, |
| A fareme attaccà, mente dormeva? |
| Pe farme sbreognare. |
| E ba, ca te la voglio conzolare. |
| PIPPO |
1070 | Addove si’? lo famolo sta lesto? |
| PAGLIACCIO |
| Nce st’aspettanno. |
| PIPPO |
| E ghiammo a fa lo riesto. |
| PAGLIACCIO |
| Eh siente, lo ssaje buono. |
| Ca vo’ venì la vecchia stravestuta |
| A bedè la Commeddia? |
| PIPPO |
| Sine, sine |
1075 | L’ha ditto Nicoletta. |
| PAGLIACCIO |
| Su jammoncenne, ca lo viecchio aspetta. |
|
| SCENA XII |
|
| TOMMASINA, e DIANORA e po CECELLA da lo barcone. |
|
| TOMMASINA |
| Ed io che ne sapeva, |
| Ca Luccio pasteggiava Nicoletta? |
| Ll’haggio visto co chella fa l’ammore, |
1080 | E Me ll’haggio creduto. |
| DIANORA |
| Pigliate chesto mo’, che n’è benuto. |
| Si’ corza a furia contra no nnozente, |
| Chillo cchiù non te vole, e si tu saje |
| Arremmedia sti guaje. |
| TOMMASINA |
1085 | Ma quanno sentarrà comm’è passato |
| Lo fatto, cagnarrà de fantasia. |
| DIANORA |
| Tu co chello te nn’iesce; e nce sta sotta |
| No lotano cchiù gruosso; haggio apprettato |
| Zi Frabbizio mo’ nnante, che te desse |
1090 | A Luccio pe mogliere. |
| TOMMASINA |
| E c’have ditto? |
| DIANORA |
| Ca sì, ma vo’ che faccia, |
| Ca tu no le si’ figlia; e quanto tene |
| Attocca a Nicoletta. |
| TOMMASINA |
| Ah maramene? |
| Luccio lo ssa? che dice? |
| DIANORA |
| Non te vole. |
| TOMMASINA |
1095 | Pacienza; non so’ nnata co ssa stella (chiagne.) |
| Oddio lo core, aimmè... |
| DIANORA |
| Uh poverella, |
| Figlia mia che te siente. |
| TOMMASINA |
| Ah ca mo’ moro |
| DIANORA |
| Datt’armo, che cos’haje? sto cca pe tene. |
| TOMMASINA |
| Ss’ajute tuoie non sonco cchiù pe mmene, |
1100 | Io me ne more, mamma, nfra di juorne. |
| E senza vedè Luccio. |
| DIANORA |
| Arrasso sia. |
| TOMMASINA |
| Dille da parte mia, ca lo rengrazio, |
| E le cerco perduono de l’arrore, |
| C’haggio fatto pe amore. |
| CECELLA |
| Ah Tommasina |
1105 | So’ benute le sseggie pe pigliarce, |
| Sbrigate, saglie, saglie. |
| DIANORA |
| Mo’ venimmo |
| Su jammo, gioja mia. |
| TOMMASINA |
| Si mme vuo’ bene |
| Dille, ca ll’haggio amato, e pure ll’amo, |
| Si be’ m’accide; e s’isso m’ha lassata, |
1110 | Sempe soja sarrà sta sbentorata. |
|
| Si be’ morta voglio amarlo, |
| E chest’arma Luccio mio |
| Co no bello venticiello |
| Pe trovarlo |
1115 | Venarrà. |
|
| SCENA XIII |
|
| Comparza de lo llargo de lo Castiello, co no Teatro mmiezo de Sagliemmanco, no boffettino, e no bauglietto; Sonature che fanno na zenfonia all’uso, a lo suono de la quale s’arrauna lo Puopolo, e po esce Pagliaccio vestuto redicolo, e po Frabbizio. |
|
| PAGLIACCIO |
|
| Ammore m’ha schiaffata na stoccata, |
| M’ha fatto no pertuso futo futo |
| E mamma mia s’è tutta desperata, |
| Ca lo giojello suio ha già perduto; |
1120 | E l’hà perduto, e bà, |
| Che raccia na quarera a Cecca ntroccola. |
|
| FRABBIZIO |
| Bene, bene mi piace; bilordaccio |
| A questo modo ne? |
| PAGLIACCIO |
| Che v’haggio fatto? |
| FRABBIZIO |
| In cambio di servir, tu vai cantanno? |
| PAGLIACCIO |
1125 | Chest’è ll’utema moda |
| De li settepanelle, |
| C’agn’uno vo’ cantà doj’ariettelle. |
| FRABBIZIO |
| Sciocco, birbo, poltron, milenzo, infame! |
| PAGLIACCIO |
| Ch’è stato si patrone? sto fracasso |
1130 | Ca canto? e si chiagnesse |
| Io vorrebbe saper ei che facesse? |
| FRABBIZIO |
| Ed osi di parlar? Tu non sapevi, |
| Ch’oggi deggio servir questi Signori? |
| PAGLIACCIO |
| E l’ossoria le sserva, chi ve tene? |
| FRABBIZIO |
1135 | Ma tu dovevi prevenirmi in palco, |
| Per dir, ch’io già mi parto, e vo’ lasciare |
| A beneficio loro |
| Il mio ricco tesoro. |
| PAGLIACCIO |
| Quà tesoro? |
| FRABBIZIO |
| Del balzamo simpatico. |
| PAGLIACCIO |
1140 | E mo’ ll’hanno sentuto da uscìa; |
| Se serva chi nne vo’; chi no se stia. |
| FRABBIZIO |
| Incivile, villano a questo modo |
| Si parla a questa gente nobilissima? |
| PAGLIACCIO |
| E comm’haggio da di’? |
| FRABBIZIO |
| Taci. Signori |
1145 | Io non voglio stincar le vostre orecchie. |
| PAGLIACCIO |
| Io non voglio stracciar le ppezze vecchie. |
| FRABBIZIO |
| Già sapete per prova quante sono |
| Le virtù del mio balsamo simpatico. |
| PAGLIACCIO |
| Le virtù del mio balzamo panzatico. |
| FRABBIZIO |
1150 | Quant’infermi hà sanati. |
| PAGLIACCIO |
| E quanta n’have accise, e stroppeate. |
| FRABBIZIO |
| Si chiama egli simpatico, |
| Che non solo è antipatico de’ mali, |
| Ma è tutto simpatia con la salute. |
| PAGLIACCIO |
1155 | È tutto ntrepatia co la nfrascata. |
| FRABBIZIO |
| Sicché sana l’infermo. |
| PAGLIACCIO |
| E ’l sano ammazza, |
| (Che te venca lo piello.) |
| FRABBIZIO |
| E ’l san migliora. |
| PAGLIACCIO |
| Te lo manna a mmalora (fuss’acciso.) |
| FRABBIZIO |
| Si chiama ancor Simpatico, |
1160 | Perché nelle sue lettere |
| Sue virtù si comprendono. |
| PAGLIACCIO |
| Se mpenneno. |
| FRABBIZIO |
|
| Scioglie i nervi attratti, |
| Impingua l’umor secco, |
| Matura i tumori, |
1165 | Purga il sangue infetto, |
| Ajuta a digerire, |
| Toglie ogni dolore, |
| Ingagliardisce i sensi, |
| Cura ogni gran male, |
1170 | Opra in un istante, e a tutto vale. |
|
| PAGLIACCIO |
| Purifeca, mollifeca, |
| Annetta, e caccia fora, |
| E schiatta lo malato nfra mez’ora. |
| Segnure nobelisseme |
1175 | Chist’è lo vero bauzamo, |
| Che n’è fatto de chiacchiere, |
| C’haggia no bello nomme, e brutte fatte, |
| Comm’a ciert’aute Sagliemmanche sfatte, |
| Che te fanno na zorbia, e po la chiammano |
1180 | Il balsamo del Sole, |
| L’unguento de li morti, e che sacc’io, |
| Che non zervono ad auto, ch’a sfrattare |
| Lo vorzillo, ed a farve vommecare. |
| FRABBIZIO |
| Non dir così, Pagliaccio, tutti sono |
1185 | Corona del mio capo. |
| PAGLIACCIO |
| Ne Si Anonemo |
| Quanto lo binne? |
| FRABBIZIO |
| Io non vendo, dono |
| Per cortesia a ricchi, |
| Per caritate a poveri. |
| PAGLIACCIO |
| Sentite |
| Si dona il nostro balzamo panzatico |
1190 | Per cortesia a giuvane, |
| Pe caretate a becchie. |
| FRABBIZIO |
| E acciocché veggiano |
| La cortesia del servitore Anonimo; |
| Tieni Pagliaccio. |
| PAGLIACCIO |
| Tenco. Fa a la mpressa. |
| FRABBIZIO |
| Questo vaso un teston l’hò dato in Roma, |
1195 | A voi per due carlini; ora che parto, |
| Per amor, ch’io vi porto. |
| PAGLIACCIO |
| A lo vorzillo. |
| FRABBIZIO |
| Vi domando un carlino; e sto aspettando |
| Tre padroni, che facciano favore. |
| PAGLIACCIO |
| (A buo’ mmercato penzace) Segnure, |
1200 | Favorite l’Anonemo, pigliatelo, |
| Ca da povero giovane ve juro, |
| Ca ogn’uno, che lo ttene, |
| Non pò havè maje cchiù bene. |
| Si Patro’, male signo, chisto bauzamo |
1205 | No nzerve. |
| FRABBIZIO |
| E la ragione? |
| PAGLIACCIO |
| Uscia mo’ hà ditto. |
| Ca scioglie i nervi attratti, |
| E chisto fa venì lo ranco a tutte. |
| FRABBIZIO |
| Eh taci sciocco, chiama Cardellina, |
| E spassate codesti miei Signori. |
| PAGLIACCIO |
1210 | Oh chesta sì è la via, |
| Che potimm’ajutà la mercanzia? |
| Cardellina? |
|
| SCENA XIV |
|
| Cardellina, ch’è CICELLA, e li stisse. |
|
| CARDELLINA |
| Chi chiama? |
| PAGLIACCIO |
| Uscite fora. |
| CARDELLINA |
| Che vuoi Pagliaccio? |
| PAGLIACCIO |
| Hà ditto lo patrone, |
| Che spasse sti Segnure. |
| CARDELLINA |
| E tu? |
| PAGLIACCIO |
| Non zervo. |
1215 | N’hanno sanco co mmico, tu l’haje genio. |
| CARDELLINA |
| Ed io non so che far, sono ragazza. |
| PAGLIACCIO |
| Sei bona in caggia, e sarrai bona in piazza. |
| FRABBIZIO |
| Cardellina? |
| CARDELLINA |
| Padrone |
| FRABBIZIO |
| Un’arietta |
| A codesti Signori. |
| CARDELLINA |
| Ecco son pronta. |
| PAGLIACCIO |
1220 | Su canta, ca te porto la vattuta. |
|
| SCENA XV |
|
| DIANORA attappata, PIPPO, che le vene a la pedata, e LUCCIO, che bene appriesso a Pippo. |
|
| DIANORA |
| Attiempo attiempo è sciuta; |
| Voglio sentì che dice sta fraschetta. |
| PIPPO |
| (Già la vecchia è arrevata ) |
| LUCCIO |
| (Vecco Pippo ) |
| PIPPO |
| (Ah ca ll’haggio annevenata.) |
| CARDELLINA |
|
1225 | Sento dir, che Amor sia bello, |
| E provarlo anch’io lo vo’; |
| Già comincia a lusingarmi, |
| Titillando il cor mi sta. |
|
| DIANORA |
| Ng’ha grazia la moccosa. |
| CARDELLINA |
|
1230 | Mi presenta questo, e quello, |
| Ed io sciegliere non so; |
| Ma per dirla, il meglio parmi, |
| Chi è più ricco, e chi più dà. |
|
| PAGLIACCIO |
| E viva Cardellina. |
| CARDELLINA |
1235 | Vivan questi Signori, |
| Che son tanti cortesi a favorirmi. |
| DIANORA |
| (Uh che puozze schiattà, vi comm’è pronta.) |
| FRABBIZIO |
| Cardellina? |
| CARDELLINA |
| Padron. |
| FRABBIZIO |
| Giacché tu sappi, |
| Che son questi Signor così benigni, |
1240 | Pregali a favorir anche l’Anonimo. |
| CARDELLINA |
| Scusatemi padron, questa giornata |
| È per me destinata. |
| PAGLIACCIO |
| Faccia lei, |
| Che a smautì vase molt’acconcia sei. |
| CARDELLINA |
| Signori nobilissimi |
1245 | La vostra Cardellina st’attendendo |
| Il primo, che le mandi il fazzoletto. |
| PAGLIACCIO |
| Per haver un simpatico vasetto. |
| CARDELLINA |
| Ecco il primo; obligata. |
| PAGLIACCIO |
| (Ed è Milordo.) |
| CARDELLINA |
| Presto, presto Padron, datemi un vaso. |
| FRABBIZIO |
1250 | (Uh decisse addavero ) eccone uno, |
| E la ricetta ancora; ove si legge |
| A quanti mali giova, e come s’usa. |
| CARDELLINA |
| Prenda Signore. |
| PAGLIACCIO |
| Eccone un’altro. |
| CARDELLINA |
1255 | Lascia Pagliaccio, che a me viene. |
| PAGLIACCIO |
| L’hà menato no viecchio. |
| CARDELLINA |
| Io vo’ tutti servir. |
| PAGLIACCIO |
| Che bravo stommaco! |
| O bon’ora, e che chioppeta? |
| CARDELLINA |
| Sta fermo. |
| PAGLIACCIO |
| Eh ca tu non può tanto, cerc’ajuto; |
1260 | Io Piglio li denare, lo Si Anonemo |
| Dace li vase a mmene. |
| Io po le ddonco a ttene, |
| Tu po le ghiette a lloro, |
| E nce mmescammo tutte a sto lavoro. |
| FRABBIZIO |
1265 | Cardellina? |
| CARDELLINA |
| Padron? |
| FRABBIZIO |
| Poc’altri vasi |
| Vi restano da dar, quanto più presto |
| Tu sarai favorita. |
| CARDELLINA |
| Già v’intendo |
| Più presto noi faremo la Commedia? |
| FRABBIZIO |
| Certo, e sarà? |
| CARDELLINA |
| L’AMORE NON GRADITO |
| PAGLIACCIO |
1270 | Segnure, ch’aspettate a provedere, |
| Ca pescraje nce ne jammo, e buje restate, |
| Arrasso sia, senza sanetate. |
| DIANORA |
| Ne voglio accattà uno |
| Uh guardia, guardia |
1275 | Piglia sto mariuolo |
| Lo moccaturo mio, co tre patacche, |
| E no carrino dinto? |
| PIPPO |
| Staje mbreaca? |
| DIANORA |
| Tu si’ stato forfante, guardia guardia. |
| PAGLIACCIO |
| Che malanne hà ssa vecchia co ssi strille. |
| PIPPO |
1280 | Che faccio, c’ha perduto, |
| E lo bole da me. |
| PAGLIACCIO |
| Dalle se’ schiaffe, |
| E bottannella a cancaro. |
| PAGLIACCIO |
| Vattenne, |
| O te nforro de punia? |
| DIANORA |
| Piscia ccane. |
| Lo sanco mio. |
| PIPPO |
| E no mmuo’ j a lo ponte, |
1285 | O mo’ te donco nfronte? (la votta forte.) |
| DIANORA |
| Iostizia, jostizia, ca sto mpiso |
| M’h’arrobbato, e me perde lo respetto. |
| LUCCIO |
| (Mannaggia chesta è zia) non haje creanza (a Pippo.) |
| A mmaltrattà na femmena schefienze |
1290 | Tu saje, chi è chessa! |
| PIPPO |
| Sia conca se voglia. |
| Che pretienne si’ guappo? |
| LUCCIO |
| Ah birbantiello |
| Miette mano assa spata (lo puopolo fuje, e Frabbizio, e Pagliaccio zompano nterra a spartì.) |
| Aiuto, aiuto, |
| Ca chisse se sbennegnano. |
| PAGLIACCIO |
| Si Luccio, |
1295 | Si Pippo, che ffacite? turzo mmiezo. |
| LUCCIO |
| Arrassate da lloco. |
| PAGLIACCIO |
| Afferra Pippo. |
| CARDELLINA |
| Bene mio, ca mo’ moro. |
| DIANORA |
| Aggente aggente. |
| PAGLIACCIO |
| No strellà, foss’accisa; ca n’è niente. |
|
| SCENA URDEMA |
|
| TOMMASINA, e NICOLETTA, ch’esceno da dereto a lo Teatro, e li stisse. |
|
| NICOLETTA |
| Ah Luccio mio che ffaje? |
| TOMMASINA |
| Fermate Pippo. |
| LUCCIO |
1300 | No mme tenè. |
| PIPPO |
| Lassame j bon’ora. |
| FRABBIZIO |
| Tienelo Nicoletta. |
| PAGLIACCIO |
| No passa Tommasina. |
| PIPPO - LUCCIO |
| Te voglio fa provà la trementina. (esce ncoppa a lo Teatro, e dice a Pippo.) |
| DIANORA |
|
| Screstamillo sso forfante. |
|
| PAGLIACCIO |
|
1305 | Statte zitto fusse mpesa. |
|
| DIANORA |
|
| Fusse mpiso tu, ed isso. |
|
| FRABBIZIO |
|
| E scumpitelo st’aggrisso. |
|
| NICOLETTA - TOMMASINA |
|
| Luccio/Pippo mio sarvate cca. |
|
| PIPPO - LUCCIO |
|
| E lassateme sfocà. |
|
| PIPPO |
|
1310 | Va smargiasso. |
|
| LUCCIO |
|
| Va birbante. |
|
| A DUE |
|
| La fenimmo chesta mpresa |
| Quanno tiempo nce sarrà. |
|
| DIANORA |
|
| Mariuolo, truffajuolo |
| Io te voglio f’arrotà. |
|
| PAGLIACCIO - FRABBIZIO |
|
1315 | Lo sempateco panateco |
| Chesta vota è ghiuto già. |
|
|
|
|
|